EPILEPSJA
Epilepsja to najczęściej spotykana nieuleczalna choroba neurologiczna. Na świecie ok. cierpi ok 50 milionów ludzi, w Polsce cierpi na nią 400 tys. osób. Epilepsja (padaczka) to przewlekła choroba mózgu wynikająca z chorobowych zmian morfologicznych, uszkodzeń i zaburzeń metabolicznych. W wielu przypadkach niestety lekarze specjaliści nie są w stanie ustalić przyczyny wystąpienia tej choroby. Za pojawienie się padaczki może być odpowiedzialny jeszcze okres życia płodowego lub nieprawidłowy poród, a nawet czas po nim. Powodują one powstawanie nieprawidłowych pobudzeń mózgu, które klinicznie przyjmują postać napadów padaczkowych. Przyczyną epilepsji może być przebyty uraz, udar, niedokrwienie, krwawienie podpajęczynówkowe, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych albo nowotwór. Innymi przyczynami są zmiany toksyczne i metaboliczne (w tym poalkoholowe uszkodzenia mózgu).
Padaczka jest najczęstszą chorobą neurologiczną wieku dziecięcego. Około 75% rozpoznań przypada na okres od urodzenia do 19 roku życia. U około 25% dzieci objawów epilepsji nie udaje się kontrolować za pomocą jednego leku
Atak epilepsji może przyjmować różne formy. Mogą to być napady uogólnione, podczas których dochodzi do utraty świadomości – chory traci kontakt z otoczeniem, nie odpowiada na polecenia, pozostaje w bezruchu lub wykonuje bezcelowe ruchy tzw. automatyzmy. Napady częściowe, kiedy chory pozostaje przytomny – często rytmiczne ruchy twarzy, kończyny górnej lub dolnej, jeśli wyładowania znajdą się w obrębie obszarów czuciowych, pojawiają się omamy węchowe, słuchowe, déjá vu, napady lęku lub euforii. O tym, że zbliża się napad epilepsji może czasami świadczyć tzw. aura: chory może być pobudzony, mieć zaburzenia widzenia, słuchu, węchu lub objawy wegetatywne. Do obrazu napadu dołączają się objawy toniczne (prężenia), kloniczne (uogólnione drgawki) lub atoniczne (spadek napięcia mięśniowego, powodujący wiotkość ciała i upadek). Najczęstszą postacią są napady toniczno-kloniczne: dochodzi do nagłej utraty świadomości, w pierwszej fazie pojawiają się zwykle prężenia całego ciała przeradzające się w drgawki. Stan ten trwa zwykle 2–3 minuty, po czym chory stopniowo odzyskuje przytomność.
Najpowszechniejsze napady padaczkowe to między innymi:
Napady Jacksona – objawiają się drganiem kciuka, palca wskazującego, a także kącika ust.
Napady skroniowe – oprócz utraty świadomości, pojawiają się zaburzenia słuchu i wzroku.
Napady ruchowe – charakteryzują się zaburzeniami w poruszaniu się, a także lekkimi drganiami kończyn.
Napady, którym towarzyszą objawy psychiczne, np. omamy.
Napady kloniczne – charakterystyczne dla tych ataków padaczkowych są mimowolne odruchy całego ciała.
Napady toniczne – objawiają się silnymi skurczami, które obejmują całe ciało.
Napady nieświadomości – utracie świadomości towarzyszy nietrzymanie moczu oraz drganie powiek.
Epilepsja (padaczka) – leczenie
Preparaty przeciwpadaczkowe działają na 2 sposoby:
-
Ograniczają rozprzestrzenianie się ogniskowych wyładowań na inne obszary mózgu. W ten sposób przeciwdziałają wtórnemu wyładowaniu, które charakteryzuje się uogólnionymi drgawkami toniczno-klonicznymi.
-
Podnoszą próg drgawkowy.
W zależności od typu, przebiegu i przyczyn choroby – lekarz wybiera odpowiednią terapię. Podstawowym leczeniem jest farmakoterapia, która zmierza do opanowania napadów padaczkowych. tzw. leków przeciwpadaczkowych. Nie leczą one przyczyny padaczki, ale zapobiegają wystąpieniu napadów padaczkowych i pozwalają na ich lepszą kontrolę. Zarówno leki konwencjonalne (starsze), jak i nowej generacji są skuteczne, ale nowe wywołują mniej skutków ubocznych, takich jak np. senność, zaburzenia koncentracji.
U osób chorych, które nie reagują na leki, wykonuje się zabiegi neurochirurgiczne oraz wszczepia urządzenie umożliwiające kontrolowaną stymulację nerwu błędnego. Ta ostatnia metoda podobna jest do działania rozrusznika serca i może być stosowana u pacjentów, których napady są poprzedzone aurą.
Działanie kannabinoidów polega na pobudzaniu dwóch receptorów, receptora kannabinoidowego typu 1 i typu 2 (CB1 i CB2). Obecnie znane są specyficzne receptory dla kannabiniodów klasyfikowane jako CB1 i CB2, które różnią się powinowactwem do różnych substancji czynnych i lokalizacją. Zdecydowana większość efektów działania kannabinoidów, wynika z aktywacji CB1, przy czym CB2 odgrywa ważniejszą rolę w funkcjach odpornościowych i zapalnych. Receptory kannabinoidowe CB1 i CB2 są częścią układu endokannabinoidowego, odpowiadającego za wiele procesów – sen, pamięć, apetyt, motywację, odczuwanie bólu, lęku. Receptory CB1 zlokalizowane są w większości w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN), dlatego też po zażyciu kannabinoidów pojawiają się takie objawy, jak np. euforia, pobudzenie.
W leczeniu padaczek lekoopornych stosowane są kannabinoidy, które są odpowiednio dawkowane. Liczne badania dotyczące systemu endokannabinoidowego pozwalają stwierdzić, że Marihuana Medyczna odgrywa ważną rolę w regulacji czasu trwania i częstotliwości napadów padaczkowych. U chorych, którzy posiadają dysfunkcyjny system endokannabinoidowy. Badania wykazały, że aktywowane receptory endokannabinoidowe wpływają pozytywnie na GABA (kwasu gamma-aminomasłowego), co z kolei hamuje nadaktywne aktywowanie synaps, zmniejszając aktywność napadową. Marihuana Medyczna może właściwie kierować przyczyną padaczki i zapewnić działanie neuroprotekcyjne zmniejszając częstość napadów i nasilenie objawów choroby [1]. Przeprowadzone badania m.in. przez O. Devinsky’ego jasno mówią o tym, że stosowanie preparatów z kannabidiolem redukuje napady padaczkowe nawet o połowę. Również badania prwadzone przez zespół O. Devinsky’ego prowadziła badania u pacjentów, u których występowała padaczka lekooporna – m.in. zespół Dravet i Lennoxa-Gastauta. [2-3].
Medyczna marihuana jako terapia wspomagająca jest nadzieją dla tysięcy chorych na epilepsję oporną na standardowe leczenie – dotyczy to ok. 30% wszystkich pacjentów.
Produkty z marihuany medycznej są dostępne wyłącznie na receptę wydawaną przez lekarza, który decyduję o zastosowaniu i sposobie prowadzenia terapii.
-
Cannabinoids in the Treatment of Epilepsy: Hard Evidence at Last?; Emilio Perucca; J Epilepsy Res. 2017 Dec 31;7(2):61-76. doi: 10.14581/jer.17012. eCollection 2017 Dec.
-
Cannabidiol in patients with treatment-resistant epilepsy: an open-label interventional trialOrrin Devinsky, Eric Marsh, Daniel Friedman, Elizabeth Thiele, Linda Laux, Joseph Sullivan, Ian Miller, Robert Flamini, Angus Wilfong, Francis Filloux, Matthew Wong, Nicole Tilton, Patricia Bruno, Judith Bluvstein, Julie Hedlund, Rebecca Kamens, Jane Maclean, Srishti Nangia, Nilika Shah Singhal, Carey A Wilson, Anup Patel, Maria Roberta Cilio; Lancet Neurol. 2016 Mar;15(3):270-8. doi: 10.1016/S1474-4422(15)00379-8. Epub 2015 Dec 24.
-
Cannabidiol: pharmacology and potential therapeutic role in epilepsy and other neuropsychiatric disorders.; Devinsky O. et all.; Epilepsia. 2014 Jun;55(6):791-802